W okresie zaboru rząd pruski zwracał szczególną uwagę na właściwy dobór urzędników na stanowiska m.in.: nadleśniczych i leśniczych, w lasach państwowych. Obsadzał je zaufanymi urzędnikami, wyłącznie niemieckiego pochodzenia. Służby te traktowano w sposób szczególny, ponieważ były formacją umundurowaną i wyposażoną w broń.

Wśród leśników biorących udział w powstaniu wielkopolskim należy wymienić: Władysława Wiewiórowskiego, Franciszka Musiała, Stanisława Borczyńskiego, Jana Czajkę, Romana Nitschego i Władysława Wolniewicza.

Władysław Wiewiórowski, w 1907 roku ukończył Akademię Leśną w Eberswalde, uzyskując dyplom leśnika i rozpoczął pracę w prywatnych lasach hrabiego Józefa Kościelskiego w Miłosławiu. Pracował jako nadleśniczy 10 lat. Na wieść o wybuchu powstania w Poznaniu rozbroił cały niemiecki batalion, przejmując magazyny uzbrojenia, amunicji, umundurowania eliminując bez walki niemiecką jednostkę. Rozbrojonych jeńców niemieckich odesłał pociągiem do Rzeszy. Mianowany został przez Powiatową Radę Ludową we Wrześni dowódcą wrzesińskiego batalionu powstańczego. Pod Gnieznem, por. Wiewiórowski wraz ze swym wrzesińskim batalionem powstańczym wziął do niewoli około 400 żołnierzy niemieckich, zdobywając jednocześnie kilkaset karabinów, duże ilości amunicji, tabory i konie. Na początku stycznia 1919 r. oddział wrzesiński brały udział w walkach ulicznych o Inowrocław. Po dwudniowych zaciętych walkach Niemcy skapitulowali.

Franciszek Musiał, gdy wybuchło powstanie, pracował jako leśny praktykant w majątku Niegolewskich w Bytyniu. Uczestniczył w walkach na terenie Poznania oraz w ataku na bardzo dobrze wyposażone niemieckie lotnisko w Ławicy pod Poznaniem. Walczył pod Szubinem, gdzie został rannym. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Resztę życia zawodowego po 1922 r. związał się z leśnictwem. Kontynuował praktykę leśną w Nadleśnictwie Bytyń, a następnie przez dwa lata pracował w Nadleśnictwie Boruszynek. Przed II wojną nauczyciel w Państwowej Szkole dla Leśniczych i leśniczy w Nadleśnictwie Margonin.

Stanisław Borczyński, w 1914 roku rozpoczął praktykę leśną, a następnie podjął pracę w prywatnych lasach hrabiego Kościelskiego w Miłosławiu. Jego przełożonym był nadleśniczy Władysław Wiewiórowski. Podczas pracy w majątku Kościelskiego Borczyński działał w tajnej drużynie skautowej. W szeregi powstańców wielkopolskich wstąpił w Poznaniu. Został telegrafistą w sztabie Dowództwa Głównego.

Jan Czajka był właścicielem tartaku w Zbąszyniu. W 1918 roku przebywał w Poznaniu i wraz z innymi witał Jana Ignacego Paderewskiego. W swoim majątku w Rejowcu zorganizował, wyposażył i uzbroił oddział powstańczy. Oddział ten pod jego dowództwem brał udział w walkach z wojskami niemieckiego Grenzschutzu na froncie północnym w rejonie Margonina, Chodzieży i Rynarzewa.

Roman Nitsche, w grudniu 1918 roku zorganizował w Brennie ochotniczy oddział powstańczy. Wyruszył  z oddziałem na front, gdzie dowodził odcinkiem
Wijewo – Kaszczor. Nitsche przez cały niemal okres powstania utrzymywał oddział powstańczy na własny koszt, (od ok. 1900 r. prowadził zakład kowalsko-ślusarski; potem za czasów II RP prowadził tartak).

Władysław Wolniewicz był praktykantem leśnym, następnie został leśniczym w Kotuszu. Walczył w Powstaniu Wielkopolskim, samodzielnie organizując oddział powstańczy w Paręczewie i okolicy. Uczestniczył wraz ze swoim oddziałem w walkach pod Wolsztynem, Kopanicą, Kargową, Chwalimiem i Babimostem.

Trwające do 16 lutego 1919 roku Powstanie Wielkopolskie zakończyło się sukcesem, doprowadziło do wyzwolenia niemal całego regionu spod władzy niemieckiej. Zwycięstwo przypieczętowane zostało 28 czerwca 1919  traktatem wersalskim, w wyniku którego niemal cała Wielkopolska powróciła do Polski.

Literatura:
Leśnicy, robotnicy leśni i drzewiarze w Powstaniu Wielkopolskim – Tomasz Szeszycki,
Konsultacja i fotografie Jerzy Tarkowski