Przy rozważaniach na temat edukacji leśnej w Lasach Państwowych często bierze się pod uwagę głównie zajęcia skierowane dla dzieci i młodzieży szkolnej. W „Strategii Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe na lata 2014–2030” jako jedną ze słabych stron obszaru „promocja, edukacja i zapewnienie dostępności lasów dla społeczeństwa” wskazano niewystarczające działania edukacyjne skierowane do grup wiekowych poza szkołami. Skupienie się na grupie najmłodszych odbiorców to niejako budowanie fundamentów dla postaw proekologicznych najmłodszego pokolenia. Jednak równie ważną grupą docelową, która dodatkowo jest w stanie wyraźnie określić swoje potrzeby i oczekiwania są dorośli, a w szczególności osoby, które zakończyły już swoją aktywność zawodową.

            27 czerwca w Centrum Promocji Lasów Państwowych Goraj-Zamek im. prof. Jana Szyszko odbyły się interdyscyplinarne „Warsztaty leśnych możliwości” przeznaczone głównie dla słuchaczy uniwersytetów trzeciego wieku zlokalizowanych na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile. Prelegentami byli naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie,    a także inni eksperci zajmujący się edukacją dorosłych.

            Jednym z głównych pytań, na które próbowali odpowiedzieć uczestnicy spotkania było „jakie możliwości uczenia się daje dorosłym las?”. Zajęcia zostały skonstruowane tak, aby każdy z uczestników, zarówno edukatorzy, jak i słuchacze mieli okazję do wymiany doświadczeń i poznania wzajemnie swoich potrzeb.

            Prof. URK dr inż. Magdalena Frączek podkreślała istotność wyjścia ze schematów przy kształceniu osób dorosłych. Seniorzy stanowią zupełnie inną grupę docelową niż dzieci czy młodzież, dlatego też należy odpowiednio dostosować poziom przekazywanych treści. Niejako trzeba wejść w skórę odbiorcy i go zrozumieć, aby komunikacja przebiegła bez zbędnych uprzedzeń czy szumów. Ważne jest bycie autentycznym w przekazie. Wiarygodność jest podstawą nawiązania relacji, bez której nie ma szansy na wywarcie bezpośredniego wpływu na uczestników zajęć.

            Wśród prelegentów niejednokrotnie powielało się zdanie, że istotne jest budowanie więzi opartych na zaufaniu i wzajemnym szacunku. Tylko to daje gwarancję na skuteczne przekazywanie wiedzy, które powinno być kwestią drugorzędną w stosunku do nawiązywania kontaktów i poznawania swoich potrzeb.

            Edukacja leśna, prowadzona przez Lasy Państwowe, jest dziedziną edukacji nieformalnej, przez co daje możliwości do aktywizacji i integracji różnych grup. Zajęcia terenowe to wyjątkowa forma nauki poprzez doświadczanie, w której wszystko, co nas otacza jest niepowtarzalną pomocą dydaktyczną.

            Słuchacze uniwersytetów trzeciego wieku mieli okazję poznać ofertę, jaką przygotowała RDLP w Pile. Magdalena Marchwiak mówiła o tym, jak lokalnie realizowana jest funkcja społeczna oraz w jaki sposób nadleśnictwa udostępniają tereny leśne. Zachęcała również do nawiązywania kontaktów z obecnymi na spotkaniu edukatorami z terenu pilskiej dyrekcji. Prezentacja pozwoliła także uczestnikom poznać pozornie oczywiste zagadnienia leśne z innej perspektywy.

            Jednym z przykładów dobrze rozwiniętej współpracy w zakresie edukacji dorosłych jest Nadleśnictwo Zdrojowa Góra. Lokalne uniwersytety trzeciego wieku chętnie korzystają z oferty zajęć w ośrodku edukacyjnym, ale przede wszystkim z aktywności terenowych. Weekendowe i wieczorne wypady do lasu, organizowane cyklicznie we współpracy z Nadnoteckim Instytutem UAM w Pile, cieszą się od lat niesłabnącym zainteresowaniem. Uczestnicy spacerów, połączeni wspólną pasją do tematyki leśnej, stworzyli społeczność, przez co łatwiejsze jest przejście do kolejnego etapu, jakim jest skuteczne przekazywanie wiedzy.

            Poza ofertą leśną, warsztaty dały możliwość na poznanie potencjału współpracy międzynarodowej w ramach programu Erasmus+. Szereg programów dedykowany jest właśnie grupom takim jak uniwersytety trzeciego wieku. Poza projektami indywidualnymi, zakładającymi działania takie jak udział w kursach i szkoleniach zagranicznych, przewiduje się również projekty partnerskie, czyli takie, które zakładają współdziałanie co najmniej trzech podmiotów. Obecność tak licznej reprezentacji uniwersytetów trzeciego wieku z różnych miast i okolic daje nadzieję, że chociaż część z nich skorzysta z przedstawionych możliwości.

            Ostatnim etapem spotkania były zajęcia warsztatowe pod przewodnictwem dr inż. Małgorzaty Krokowskiej-Paluszak i dr inż. Anny Wierzbickiej. Praca w licznych, zróżnicowanych grupach pozwoliła poznać wzajemne oczekiwania i potrzeby względem edukacji przyrodniczo-leśnej. Jednym z głównych założeń spotkania było stworzenie podstawy do przyszłych programów zajęć, które dostosowane będą do potrzeb seniorów. Płyną z tego korzyści przede wszystkim dla edukatorów, ale również dla pozostałych uczestników poprzez zwiększenie ich partycypacji w procesie decyzyjnym. Zaangażowanie pozwala na trwalsze zawiązanie relacji, która owocować będzie w dalszych działaniach.

            Warsztaty leśnych możliwości pokazały jak szeroką tematyką jest edukacja osób dorosłych. Z pewnością jest to grupa bardzo zróżnicowana, a im człowiek starszy, tym jego system wartości i postawy są mniej podatne na zmiany. Dlatego też tak ważne jest otwarcie się na dialog dwóch stron. Biorąc pod uwagę opinie uczestników oraz lekki niedosyt spowodowany ograniczonym czasem można pokusić się o stwierdzenie, że gorajskie spotkanie było pierwszym z wielu, które odbędą się w niedalekiej przyszłości.